De Vegan wegwijzer om etiketten te lezen

Vegan of niet?

Oké ik ben net Vegan en kom voor het eerst in de supermarkt: Waar moet ik op letten?

Ik heb nog steeds de autoreflex van verpakkingen omdraaien als ik een product in mijn handen heb. Zeker de eerste tijd werd ik overdonderd met de vraag: ‘wat is er nou vegan en wat niet’? Maar gelukkig heb ik dat werk inmiddels al gedaan en maak ik het nu een stuk gemakkelijker voor jullie! Zodra je een beetje wegwijs bent en je een vaste routine aan producten hebt zul je ook niet meer zo vaak hoeven te kijken. Maar hier een wegwijzer in etiketten lezen!

Back to basics! Voedingswaarden

Laatst zei iemand nog tegen mij dat een broodje niet Vegan was: ‘kijk maar er staat eiwitten op!’

Op de achterkant van het etiket staan voedingswaarden: de hoeveelheid koolhydraten, vetten, eiwitten, en vaak ook de hoeveelheid zout en vitamines. Dit is SUPER belangrijk als je wilt letten op hoe gezond je eet, als je sport, of als je wilt afvallen. Maar dit zegt niets over of het vegan is of niet!
Want eiwitten zitten ook gewoon in graan, en peulvruchten, en (in mindere mate) in fruit en groentes. Gelukkig maar, want eiwitten hebben we nodig. Maar tja… de naam is misleidend want sommige mensen denken dan aan het wit van een ei… Dit is gelukkig niet waar!

Waar moeten we wel naar kijken? De ingrediëntenlijst!

Ook op de achterzijde van het etiket staat de ingrediëntenlijst; dus alle ingrediënten waar dit product uit bestaat. Die moeten we hebben! Waar gaan we dan op letten als we de ingrediëntenlijst doornemen?

Namen van dierlijke ingrediënten:

Vlees: kip, rundvlees, varkensvlees, vis, tonijn, kabeljauw, zalm, garnaal, spek, bacon, reuzel, kippenbouillon, rundvleesbouillon, trassi etc.
Zuivel: melk, yoghurt, boter, botervet, room, lactose, lactitol (E966), wei (weipoeder), kaas, caseïne.
Eieren: kippenei, kwartelei, kippenei-eiwit, scharrelkippenei-eiwit, eidooier, albumine, lecithine van ei.
Overige: gelatine, honing, bijenwas (E901), schellak (E904), karmijn (E120), lanoline, vitamine D3 (dit kan vegan zijn, echter wordt dit vaak uit schapenwolvet gehaald).

Als er een van deze ingrediënten in jouw product zit dan is jouw product dus niet Vegan!

Oeh is dit nou wel of niet Vegan?

Soms staan er dingen op de ingrediëntenlijst waar er een alarmbelletje gaat rinkelen: melkzuur, dat moet wel dierlijk zijn toch? Niet dus, melkzuur is een zuur die gewoon Vegan is!

Maar denk ook aan:

• Cacaoboter
• Soja-eiwit
• Yoghurtculturen (sommige zijn gewoon vegan, die in Vegan yoghurts namelijk)
• Boteraroma (vaak wel!)
• Melkzuur

Hmm hoe kan ik dit nou snel even checken?

Dierlijke producten staan vaak dikgedrukt in de ingrediëntenlijst! Ingrediënten als melk of ei zijn namelijk allergenen en moeten duidelijk zichtbaar zijn op het etiket!

De makkelijkste truc is kijken of er een Vegan keurmerk logo op de verpakking staat! Kijk goed of je een Vegan logo op het product ziet, of op het schap, want vakkenvullers maken een stuk gemakkelijker een foutje dan dat een fabrikant dat doet. De repercussies voor een vakkenvuller zijn dan ook niet zo groot als bij een fabrikant.

Er staan geen dierlijke ingrediënten in de ingrediëntenlijst, maar wel ‘kan sporen van bevatten’, wat nu?

Stel ik heb een chocoladefabriek en ik maak melkchocolade maar ook pure chocolade. En stel iemand zet een zak melkpoeder wat hard neer en er komt melkpoeder in de lucht, en stel dat dat beetje per ongeluk in een pure chocoladereep komt, en stel ik ben extreem allergisch voor melkpoeder, dan is de fabrikant verantwoordelijk omdat er toch minuscule eenheden van dit allergeen in het product terecht is gekomen. Sinds 2015 is de Europese wet hierop aangescherpt, en zetten fabrikanten deze waarschuwing op de verpakking.

Kopen of niet kopen?

En er zijn Vegans die geen geld willen geven aan bedrijven die ook producten maken met dierlijke ingrediënten en zullen dit ook niet kopen. Dat is een keuze en die mag je maken. Maar veelal kiezen Veganisten deze producten wel te eten, omdat het hier een mogelijke minuscule hoeveelheden gaat en omdat het niet een bedoeld ingrediënt is.

En E-nummers zijn die Vegan?

Ik ga niet voor of tegen E-nummers argumenteren, maar wat ik wel gezegd wil hebben is dat E-nummers in principe ingrediënten zijn, die door de Europese unie goedgekeurd zijn als toevoegingen voor producten. Of je het daarmee eens bent of niet, laat ik hier in het midden. Want wat ik wel belangrijk vind is dat niet alle E-nummers Vegan zijn!

Hieronder een lijst met alle dierlijke E-nummers, mogelijk dierlijke E-nummers, en plantaardige E-nummers.

Wat is een aroma eigenlijk?

Stel ik voeg margarine toe aan mijn product, hoe weet iemand dan wat er in die margarine zit? Dit heet een samengesteld product en hiervan moeten de ingrediënten ook worden uitgeschreven, zo weet ik wat er in mijn product zit.

Maar als zo’n samengesteld ingrediënt minder dan 2% van het totaal is, hoeft dat niet helemaal te worden uitgeschreven en mag je dat bijvoorbeeld aroma noemen. Wel moeten er allergenen vermeld worden, maar een ‘aroma’ kan ook een allergeen zoals (gluten) bevatten maar kan tegelijkertijd ook iets dierlijks bevatten.

Hoe weet ik dan of het Vegan is?

Nou door het Vegan logo op het etiket, of door het aan de fabrikant te vragen. Maar er is dus geen manier om er anders achter te komen.
De meeste Vegans wagen het erop. Als het een product is met veel umami (zoals een soep ofzo) dan kan het best wel eens zijn dat er vlees in zit. Melk en ei zijn allergenen en die moeten dus altijd genoemd worden. Bij zoete producten maken we kans op Honing of bevergeil (niet vaak, maar ja, het gebeurt) maar daar is de kans al kleiner. Dus wat doe jij als je Aroma tegen komt in een product?

Onzichtbare Hulpstoffen

Als ik ’s avonds thuiskom en een flesje Bavaria omdraai voordat ik het opentrek, zie ik niets dierlijks staan op de ingrediëntenlijst, natuurlijk niet, lekker dus! (Oké heel eerlijk dit gebeurt echt nooit, maar gewoon even als voorbeeld)

Wat we ons dan niet realiseren is dat dit bier geklaard is. Klaren is een onderdeel van het productieproces. En de dingen die men daarbij gebruikt zijn technisch gezien geen ingrediënten, maar ‘hulpstoffen’, die dus niet op de ingrediëntenlijst staan.

De hulpstof in het geval van de klaring bij Bavaria is gelatine. Zo halen ze onzuiverheden uit het bier, om een mooi en helder pils te krijgen. Nou zeg ik Bavaria, niet omdat ik Bavaria niet aardig vind maar omdat specifiek dit merk hun pils zo brouwt. Maar zo worden ook anderen dranken geklaard zoals: wijnen, en sterke dranken, maar ook sappen.

Hoe weet ik nou welke Hulpstoffen er zijn gebruikt?

Op Barnivore en de vegan Wijn Database van Plantaardigheidjes proberen ze alle dranken op een rijtje te zetten die wel of niet vegan geklaard zijn, dit is handig voor als je een paar standaard merken hebt die je graag drinkt. Maar je zult in de winkel, horeca, of op vakantie veel dranken tegenkomen die niet te controleren zijn. Je zult dan of contact moeten opzoeken met de producent, of het laten varen voor het gemak. De een let op de details, de ander probeert het in grote lijnen zo goed mogelijk te doen.

Maar er zijn ook andere hulpstoffen, zoals dat er broodverbetermiddel L-cysteïne uit eenden veren in brood zit. Gelukkig gebruiken Nederlandse bakkers over het algemeen plantaardige L-cysteïne.

Kort samengevat: Hulpstoffen zijn stoffen die niet als ingrediënt worden toegevoegd aan een product maar worden gebruikt om het product te produceren, zodoende hoeft een hulpstof niet op het etiket te staan.

Ben jij nu helemaal wegwijs met etiketten?

In de praktijk kom je heel ver met deze tips! Maar heb jij geen zin en tijd om je hier verder in te verdiepen, vind jij verpakkingen lezen eigenlijk maar een uitzichtloze tijdverspilling? Maak het jezelf gemakkelijk en ga de Vegan in 4 Weken Challenge aan.